Đổi mới và thích ứng mô hình kinh doanh thời Covid. Phần 3:

Lợi ích của đổi mới mô hình kinh doanh

(VATFI.org.vn) – Khi doanh nghiệp cảm thấy doanh số đang sụt giảm hoặc bị mất thị phần thì đó là lý do đầu tiên để nghĩ đến việc thay đổi mô hình kinh doanh hoặc mô hình kinh doanh của mình bị người khác bắt chước nhanh quá trong khi họ mong muốn một mô hình kinh doanh khác biệt và có lợi thế lâu dài.

Xem phần 2: Đổi mới sáng tạo những gì?

Khi nào thì cần đổi mới mô hình kinh doanh?

Theo ông Trần Anh Tuấn, đổi mới mô hình kinh doanh còn là cách tạo ra sự nhận diện thương hiệu nhanh hơn, đặc biệt khi bán hàng và tiếp thị online tạo ra sự nhận diện thương hiệu nhanh hơn rất nhiều so với trước đây, giúp chúng ta dễ dàng vượt qua thời kỳ khó khăn về kinh tế.

Đổi mới mô hình kinh doanh là cách chúng ta thay đổi luật chơi để tạo ra giá trị, cách chúng ta cung cấp và nắm bắt giá trị. Mô hình đổi mới sáng tạo còn giúp chúng ta có thể trở thành ‘kẻ phá bĩnh’ trên thị trường, tạo ra sự gián đoạn và trở thành người dẫn dắt thị trường.

Khi thấy việc kinh doanh của mình hiện nay gặp vấn đề hoặc muốn đầu tư cho những ngành hàng mới trong tương lai thì đều phải ứng dụng tư duy mô hình kinh doanh. Đối với khởi nghiệp cũng vậy, ý tưởng sản phẩm chưa đủ mà phải tạo ra mô hình kinh doanh bền vững để giúp cho ý tưởng đó thành hiện thực và thậm chí tạo ra đột phá mới để dẫn dắt thị trường và đó là lý do hệ sinh thái đổi mới sáng tạo nên kết hợp cả doanh nghiệp và khởi nghiệp lại.

Những người đổi mới mô hình kinh doanh hiện giờ đã vượt xa hiệu quả so với những người đổi mới về quy trình và sản phẩm (nguồn: bài trình bày của ông Trần Anh Tuấn).

Ví dụ, chúng ta đang có 1 tiệm bánh mỳ làm ăn tốt, bỗng nhiên xuất hiện kế bên là một siêu thị cũng bán bánh mỳ nhưng rẻ hơn. Chúng ta cạnh tranh thế nào? Hạ giá chăng? – đó là cách tư duy thông thường của người Việt và cách này sẽ giết chết chúng ta trong ngắn hạn. Cách thứ hai là chuyển sang phân khúc khác chẳng hạn như làm loại bánh cao cấp hơn hoặc đi vào thị trường ngách mà ở đó chúng ta có lợi thế. Chúng ta có thể đưa dịch vụ dạy làm bánh và có thêm nguồn thu mới là dịch vụ đào tạo hoặc phân phối giá trị bằng cách giao bánh tại nhà.

Hãy đi sâu xuống chuỗi cung ứng!

Muốn tăng nguồn thu thì hãy nhìn vào chuỗi giá trị của mình: đi theo chiều dọc, từ nhà phân phối, chúng ta có thể trở thành nhà sản xuất, nhà chế biến được không?…  Đi theo chiều dọc, càng đi xuống sâu vào chuỗi cung ứng thì chúng ta càng đa dạng hóa được nguồn thu và lợi nhuận. Thời kỳ Covid, chúng ta làm việc tại nhà nhiều hơn thì cách kinh doanh cũng phải thay đổi và ở Mỹ các hoạt động kinh doanh tại nhà cũng rất hiệu quả, sử dụng những công cụ về networking, live-tream, tiếp thị truyền miệng, online,… những điều này còn khá mới mẻ ở Việt Nam. Đây là chìa khóa giúp các ngành nông nghiệp truyền thống vượt qua khó khăn.

Phương pháp tiếp cận của tổ chức để tạo ra, phân phối và nắm bắt giá trị (nguồn: bài trình bày của ông Trần Anh Tuấn).

Khách hàng cũ của Nespresso bán cà phê 3 trong 1 cho thị trường đại chúng. Để có mô hình kinh doanh đột phá, hạn chế cạnh tranh, công ty đã nghĩ ra một phân khúc mới là bán cà phê cho các gia đình tại nhà và công sở. Đây là một sự đổi mới về phân khúc khách hàng, khách hàng mục tiêu. Thay vì bán bột cà phê truyền thống hay cà phê 3 trong 1, họ tạo ra những viên cà phê và máy pha cà phê chất lượng cao và tiện lợi, chỉ bấm nút thì trong vòng vài phút là xong. Thay vì bán hàng vào siêu thị, họ mở các kiosk bán hàng trực tiếp trên phố – sự đổi mới về cách tiếp thị và bán hàng, dịch vụ khách hàng. Thay vì bán lẻ thu được lợi nhuận trên doanh số thì họ kiếm tiền dựa trên nguyên tắc bán như cho không cái máy pha cà phê và thu lời từ viên cà phê vì ai đã xài máy này rồi thì không thể bỏ nó được và phải mua cà phê của họ. Đó là cách họ duy trì giữ chân khách hàng quay trở lại và có được dòng tiền liên tục.

“Thông thường để đổi mới, chúng ta có thể dịch vụ hóa một số sản phẩm, ví dụ thay vì bán sản phẩm nông sản vào siêu thị hay cửa hàng, chúng ta tổ chức câu lạc bộ nông sản sạch, làm thẻ thành viên để bán và giao hàng tận nhà cho các thành viên đó với gói combo phục vụ mỗi ngày, có nghĩa là chúng ta dịch vụ hóa sản phẩm. Thứ hai là đóng gói combo để bán chéo sản phẩm để có nhiều tiền hơn. Thứ ba, tách các gói dịch vụ ra để khách hàng dễ mua giống như các hãng hàng không giá rẻ bán vé máy kèm hoặc không kèm hành lý, giữ chỗ hoặc ăn uống trên máy bay để giúp các khách hàng không có thu nhập cao vượt qua rào cản tâm lý khi mua hàng. Cách nữa là đóng gói combo các dịch vụ lại với nhau dành cho những khách hàng muốn mua trọn gói,…” – ông Tuấn chia sẻ.

Trong mùa dịch, chúng ta thấy các doanh nghiệp bị đứt đoạn khách hàng, đứt liên kết. Vậy phải giải quyết vấn đề này thế nào? Đang phục vụ phân khúc này thì làm sao tìm được phân khúc mới?  Thứ hai, ứng với phân khúc khách hàng mục tiêu đó chúng ta cung cấp giá trị gì cho họ? Hệ sinh thái sản phẩm là gì? Rõ ràng, chúng ta không thể cứ tiếp tục bán sản phẩm cũ cho khách hàng mới được. Thứ ba, làm thế nào tạo ra giá trị đó và cung cấp cho khách hàng của mình? Điều này liên quan đến nguồn lực của công ty, đội ngũ, tài sản trí tuệ hiện có, các công cụ bán hàng, chuỗi cung ứng. Thứ tư, chúng ta tạo ra giá trị cho khách hàng thì thu được gì, thu tiền như thế nào?

DNK

Đón xem phần 4: Quan hệ giữa chuyển đổi số và mô hình kinh doanh